حمله تیمور گورکانی به ایران

تیمور لنگ که در بین اروپاییان به تامرلان مشهور می باشد، اصالتاً از نوادگان چنگیز بود. حملات ویرانگر او به آسیای میانه و غرب آسیا را می توان موج دوم حملات مغولان دانست. اگرچه به دلیل اینکه این حمله ۱۵۰ سال پس از حمله اولی صورت گرفت، در آن از برخی کشتارهای کور مغولی اثری نبود. در این بین اما مهمترین حمله تیمور را می توان حمله به ایران دانست. اگرچه ایران در این زمان هویت متحد گذشته خود را نداشت. تیمور ابتدا با غلبه بر رقبای خود، ماوراءالنهر و خوارزم را گرفت. تیمور حمله بزرگ خود را در ۱۳۸۰ ابتدا علیه خراسان بزرگ صورت داد. او شهر هرات را به طور کاملاً ناگهانی تسخیر کرد و قندهار و کابل پس از آن مجبور به اطاعت شدند. اما در فتح کلات نادری ناموفق ماند، به طوری که پس از ۱۴ بار حمله این منطقه فتح ناشده ماند. دلیل این امر نیز ارتفاعات بلند قلاع و محصور بودن آن در بین کوه های سر به فلک کشیده بود. تیمور پس از این قصد سیستان کرد و در ۱۳۸۳ میلادی علی رغم مقاومت سرسختانه مردم آن نواحی، کلیه قلاع آن نواحی را فتح کرد و به تلافی مقاومت مردم، دستور قتل عام داد. حمله به شمال و مرکز ایران در ۱۳۸۴ پس از فتح مازندران به طرف ری و سلطانیه جلو رفت و در ۱۳۸۶ آذربایجان را اشغال کرده و از ارس گذشت. (۱۳۸۷) پس از آن حملات اصلی خود را معطوف اصفهان و شیراز کرد. اصفهان به دلیل مقاومت شدید با فرمان قتل عام روبرو شد و گفته می شود ۷۰ هزار نفر از دم تیغ گذشتند اما شیراز به دلیل باز کردن دروازه شهر سالم ماند. تیمور پس از این غرب ایران را نیز تسخیر کرده و به تکریت لشکر کشید. نتیجه حملات تیمور به ایران تیمور اگرچه ادعا می کرد که از حملات خود هدف مذهبی دارد و خود را مسلمان می دانست اما بیشتر حملات خود را متوجه مسلمانان از جمله ایران کرد. حمله تیمور به ایران چند اثر مهم داشت:
۱) اتحاد ایران را صد سال به عقب انداخت و خرابی های ناشی از حملات این مرد نیز آبادانی را دوباره از کشور ما دور کرد.
۲) پیروزی سریع تیمور بر سراسر ایران به او کمک کرد که خود را سریع به غرب آسیا و شرق اروپا و جنوب روسیه برساند و بر مسائل نظامی و جغرافیای سیاسی این کشور ها تأثیر گذارد و هند را نیز به راحتی فتح کند.
۳) اثر مهم تیمور به تاریخ دنیا را می توان در مجموع تضعیف دولتهای شرقی دانست در حقیقت تیمور با انهدام دولتهای ایران، عثمانی، هند، ممالیک و خوارزم زمینه را برای قدرت گرفتن قدرتهای غربی آماده کرد بی تردید ۲۵۰ سال یکه تازی مغولان بر ایران و شرق مهمترین دلیل عقب افتادگی شرق از تحولات «جهانی بود که از قرن ۱۷ سرعت قابل توجهی یافته بود.»

نبرد انقوره در تاریخ کمتر پیش می آید که ۲ قدرت نظامی هر دو در اوج، به هم برسند. معمولاً یک قدرت در حال اوج گیری دولتهای کهنسال بر سر راه را درهم می کوبد و به پیش می رود اما نبرد تیمور و بایزید اول استثنای تاریخ است دو قدرت بزرگ که هر دو در حال اوجگیری بودند به هم می رسند و لاجرم یکی از آنها باید با دنیای فاتحان خداحافظی کند. بایزید که بود عثمانی ها از نیمه قرن ۱۴ میلادی در آسیای صغیر قدرت گرفته بودند اما از زمان بایزید اول بود که آنها ناگهان تبدیل به قدرت مطلقه جنوب اروپا شدند. این مرد قدرتمند عثمانی، در ۱۳۷۱ در نبردی سرنوشت ساز بلغارها را شکست داد و نیروهای سر سخت صرب را نیز در کوزوو در هم کوبید. وی سپس در طی چند لشکر کشی موفق ۷ امیر نشین آناتولی را شکست داد و بوسنی و والاکی را از آن خود کرد. در این زمان وی در بین اروپاییها به ایلدرم یا صاعقه معروف شد چرا که بر دشمن صاعقه وار می تاخت و سرعت سیرش خیره کننده بود. بایزید اکنون برای فتح پایتخت افسانه ای بیزانس (قسطنطنیه) مانعی را در پیش روی نداشت. ورود تیمور به آسیای صغیر تیمور در ادامه فتوحات افسانه ای اش اکنون ناگزیر از تصادم با عثمانی ها بود. وی در ۱۴۰۱ سیواس را تسخیر کرد و سپس بایزید را به قتل رساند آنگونه که در تاریخ مذکور است بین دو سلطان نامه های تندی رد و بدل می شود و تیمور مصمم می شود که بایزید را شکست دهد. در ۱۴۰۲ سپاه ۶۰ هزار نفری بایزید به انتظار نیروهای تیمور می نشیند اما گویا نفرات تیمور بیشتر بوده اند. نبردی مرگبار بین طرفین در می گیرد تیمور که تاکنون اکثراً با نیروها و ارتشهای سست روبرو شده بود برای اولین بار به زحمت می افتد پس از آنکه نیروهای تازه نفس ینی چری متعلق به ارتش عثمانی وارد عرصه نبرد می شود قلب لشکر تیمور از جا کنده می شود اما سلطان بی رحم مغول به ازای هر واحدی که بایزید وارد کارزار می کند ۲ واحد ذخیره را به میدان می آورد و در نهایت علی رغم پایداری سپاه ینی چری، تلف شدن دو سوم ارتش عثمانی سبب فروپاشی آنها می شود. تقدیر چنین بود که تیمور در هیچ جبهه ای بازنده نباشد اما این سلطان بی رحم دستور می دهد که بایزید را در قفس کنند.
پیروزی بر عثمانی ها سبب فتح کل آسیای صغیر به دست تیمور می شود. نتیجه نبرد انقوره (آنکارا) نبرد انقوره از جمله نبردهای ممتاز جهان بوده که علی رغم ارزش نظامی دارای اهمیت سیاسی نیز بوده است. اول آنکه قدرت عثمانی و فتح قسطنطنیه را ۵۰ سال به عقب می اندازد و این امر مهم به عهده سلطان محمد فاتح در ۱۴۵۳ می افتد. دوم آنکه به اروپا که در آن زمان کاملاً در برابر عثمانی ها آسیب پذیر بود فرصت تنفس می دهد گفته می شود ناظران اسپانیایی با حساسیت زیاد ارتش تیمور را همراهی می کردند تا نابودی دشمن اروپا (بایزید) را به چشم خود ببیند. و یا آنکه هنری پادشاه انگلیس برای تیمور پیام تبریک می فرستد. تنها عثمانیان یک شانس بزرگ دارند و آن اینکه جانشینان تیمور «بی لیاقت» بودند و در نتیجه به سرعت آناتولی از دست آنها می رود.
منبع:آفتاب http://www.aftabir.com